حجت الاسلام نظری کارشناس مذهبی و امام جماعت مسجد مهدیه شهر جوپار از توابع شهر کرمان در آستانه شب یلدا به ویژگی های این شب و نظر اسلام نسبت به آن پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:

آیا سنت شب یلدا مورد قبول اسلام است؟

حضرت علی(ع)در خطبه ۲۷۶ نهج البلاغه میفرماید: "هرجا کار نیکی مشاهده کردید انجام دهید و یاری کنید و هرگاه کار ناشایستی دیدید آن را ترک کنید و انجام ندهید." یکی از سفارشات و تاکیدات دین اسلام در آموزه های اسلام این است که ما صله رحم به جا آوریم که سفارش های بسیار زیادی شده است. نمونه کوچکی عرض کنم امام صادق(ع) در روایتی فرمود: "کسی که با بستگان خودش قطع رحم کند بوی بهشت را استشمام نخواهدکرد." این تاکیدات برای این است که اهمیت و ارزش این موضوع صله رحم را برساند.

در شب یلدا که از آیین های ایرانی است، یک سنتی است که آن را میتوان جزء سنت های حسنه معرفی کرد، و همان فرمایش امام علی(ع) میتواند باشد و اسلام هم موافق چنین سنت هایی است که انسان ها دور هم جمع شوند و با محبت و صمیمیت و حال خوب بگذرانند.

شب یلدا چه نقشی در ایجاد صمیمیت در خانواده ها دارد؟

همانطور که میدانید انسان یک موجود اجتماعی است؛ هرچقدر این مسئله پررنگ تر باشد در چارچوب عقل و شرع، انسان از لحاظ روحی و جسمی سالم تر است. در روایات داریم که وجود نازنین پیامبر اکرم میفرمایند: "صله رحم عمر را طولانی میکند و شهر ها را آباد." چون انسان از لحاظ بعد اجتماعی نیاز دارد به این مسائل که با هم نوع خود در رابطه باشد اما در چارچوب عقل و شرع عرف.

اگ انسان این تعاملات را داشته باشد از لحاظ روح، جسم و عقل سالم تر خواهد بود. هر چه انسان منزوی تر باشد دچار آسیب هایی خواهد شد.

شب یلدا فرصتی است که از بستگانشان دیدن کند حتی فامیل هایی که آنها با ما قطع رابطه کرده اند. به عنوان مسلمان با انها یک رابطه صمیمی داشته باشیم. اینها در روحیات و اخلاق و حتتی زندگی افراد تاثیر خواهد داشت.

در بحث روانشناسی داریم‌ که محبتی که در چارچوب های گفته شده باشد موجب صمیمیت میشود، در کلام امیرالمومنین داریم‌ که میفرماید: "انسان ها از لحاظ فطرت به محبت نیاز دارند. محبت صمیمیت می آورد و باعث شادی و نشاط میشود."

منظور آبادی شهر ها در کلام پیامبر، آبادانی دلها و روحیه های افراد است. اگر در شهری و محله ای، فامیل و همسایگان محبت موج بزند، صمیمیت موج بزند ان شهر ها از لحاظ اخلاقی اباد خواهد شد. چون هر چه محبت بیشتر، صمیمیت بیشتر و هرچه صمیمیت بیشتر آسیب ها کمتر میشود.

آسیب هایی مثل غیبت، تهمت از این ناشی است که دلها ازهم دور است وقتی دلها از هم دور شد، صمیمیت از بین رفت و باعث میشود اسیب های ناپسند اخلاقی در انسان به وجود اید. اما هرچه فامیل ها و بستگان بیشتر شود، محبت زیاد شود، رزائل اخلاقی جای خود را به فضایل اخلاقی میدهند.

شب یلدا این فرصت را برای ما فراهم‌میکند چه خوب است مسلمانان هر هفته برای خود شب یلدا داشته باشند، شب یلدا تمرینی باشد برای ما تا بتوانیم اینها را انجام دهیم.

سنت شب یلدا ممکن است چه آسیب هایی در بر داشته باشد؟

آسیب هایی که ممکن است دامن گیر افراد شود میتوان به چند مورد اشاره کرد: مسئله اول بحث طبی است بعضی افراد میگویند یک شب هزار شب نمیشود، و چون شب طولانی است بیشتر باهم بنشینیم و تا سحر بیدارند و این هم برای جسم ضرر دارد و هم برای روح.

مسئله بعد این است که بعضی ها از تنقلات و خوراکی ها بیشتری میخورند که این هم برای جسم بسیار ضرر دارد.

مسئله بعد اینکه چون وارد فصل سرد سال میشویم بهتر است از خوراکی هایی که طبع سرد دارد مثل هندوانه اجتناب شود و یا کمتر استفاده شود. در کنارش گرمی جات خورده شود تا دچار آسیب های جسمی نشویم.

از آسیب های اخلاقی اینکه افرادی که در شب یلدا با انها هستیم شاید روز بعدش کار داشته باشند پس این دورهمی محدود باشد، وقت صله رحم را محدود کنیم تا روز بعد کسانی که کارمند مراکز اداری هستند به کارهایشان برسند.

آسیب بعد اینکه سعی شود از مسائلی مثل غیبت و حرف های بیهوده که باعث برهم زدن صمیمیت ها و محبت ها میشود پرهیز شود.

احترام به بزرگان فامیل از تاکیدات اسلام است، اهمیت شب یلدا برای تحقق این فرصت گرانبها را تشریح کنید.

احترام به بزرگان فامیل از تاکیدات اساسی و مهم دین اسلام است تاجایی که پیامبر میفرمایند: "اگر کسی به بزرگتر و کسی که موی سفید کرده بی احترامی کند به من پیامبر توهین و بی احترامی کرده" اینها همه نشان دهنده جایگاه بزرگان فامیل است. شب یلدا و این مناسبات بهانه ای است که کوچکترها با بزرگتر ها دیداری داشته باشند.

از دو منظر میشود این را بررسی کرد: یکی حقی که بزرگتر ها نسبت به بچه ها دارند و دوم، انتظاری که والدین و بزرگتر ها از بچه ها دارند.

وقتی انسان پا به سن می‌گذارد دوست دارد میوه های دلش و ثمره های زندگی اش که همان فرزندان و نوه ها هست بیشتر کنارشان باشند.

اما خوب است که انسان در طول سال شب یلدا داشته باشد، هر هفته یا هر ماه، هر چند وقت یکبار با بزرگتر های فامیل دیدار داشته باشد.

دورهمی‌های خانوادگی و صله ارحام چه نقشی در تربیت کودکان ایفا می کند؟

انسان موجودی اجتماعی است‌، و کسانی در جامعه موفق اند که از تعاملات اجتماعی بالایی برخوردار باشند. یعنی انسان هایی که در جامعه هدف گذاری میکند، اولا باید این نکته را در نظر داشته باشیم انسان چه بخواهد چه نخواهد باید با جامعه اطراف خود تعامل برقرار کند و این تعامل است که میتواند انسان را در مسیر خودش در ان هدف گذاری ای که انجام میدهد بتواند او را موفق کند و به هدفش برساند.

طبیعتا انسان هایی موفق اند که تعاملات اجتماعی و روابط عمومی اجتماعی بالایی داشته باشند، این افراد در آن مسیر های هدفگذاری چه مسیر کمالات انسانی چه بحث های اقتصادی، سیاسی و یا اجتماعی باشد، افرادی که تعملات اجتماعی بالایی دارند اینها موفق تر خواهند بود و انسان این نقش تعاملات اجتماعی را باید از کودکی شروع کند. ما یک تربیت فردی داریم یک تربیت اجتماعی، خب تربیت اجتماعی بحثش مشخص است، تربیت اجتماعی هم از خانه و خانواده و فامیل شروع میشود.

آن بچه هایی که منزوی اند شک نکنید که آن بچه ها دچار اسیب های روحی و جسمی اند. آسیب های روحی مثل افسردگی، استرس اینها ناشی از آن است که آن بچه گوشه گیر است. یا آسیب های جسمی که به کودک وارد میشود مثل ناخن جویدن مثل خیلی از برخاشگری ها این ها کسی منکرشان نیست.

برای ایفای نقش تعاملات اجتماعی باید از کودکی شروع کرد. کودکی که همراه پدر و مادر در دورهمی های خانواده شرکت میکند و با بچه ای فامیل میتواند تعامل خوبی برقرار کند بنابراین فردا در سن نوجوانی و جوانی و بالاتر رسید این بچه آماده بهتر و بیشتری برای ورود به جامعه دارد.

دورهمی ها و صله ارحام محلی برای تمرین زندگی اجتماعی فردای کودکان ماست اما این نکته را هم باید در نظر داشت که این دور همی ها باید از آسیب هایی که در آن هست دور باشد.

دور همی های و صله ارحام سالم داشته باشیم. چرا که اگر دورهمی ها دچار آسیب های اجتماعی یا فردی باشد طبیعتا بچه هم دچار آسیب میشود. بنابراین بزرگتر ها باید به این نکته توجه ویژه ای داشته باشند.